Uprawnienia partnerów społecznych w procesie legislacji

Opiniowanie założeń i projektów aktów prawnych

 

Organizacje pracodawców (na podstawie art.16 ust.1 Ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o organizacjach pracodawców) oraz organizacje związkowe (na podstawie art. 19 ust.1 Ustawy z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych), reprezentatywne w rozumieniu Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, mają prawo do opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami odpowiednio związków zawodowych i związków pracodawców. Nie dotyczy to jednak założeń i projektu budżetu państwa, które są opiniowane w innym trybie.

Skierowanie założeń lub projektu aktu prawnego do konsultacji z innymi organizacjami związkowymi lub organizacjami pracodawców nie będzie wykonaniem ustawowego obowiązku, lecz jedynie przejawem polityki prowadzonej przez organ ze względu na uznanie znaczenia danej organizacji np. na szczeblu lokalnym, w danej branży lub sektorze.

Obowiązek zasięgania opinii dotyczy założeń i projektów aktów prawnych wszelkiego rodzaju, a więc nawet tych, które są wydawane na podstawie ustaw, ale nie w celu ich wykonania (np. aktów wydawanych na podstawie art.93 Konstytucji RP).

Wykonując ten obowiązek organ władzy może, według swojego wyboru – skierować do organizacji partnerów społecznych założenia albo projekt aktu prawnego.

Wobec częstych w praktyce wątpliwości, czy skonsultowanie założeń aktu prawnego wymaga konsultowania również projektu, gdy w toku prac legislacyjnych wniesiono do projektu poprawki, Trybunał Konstytucyjny, stwierdził, że dopóki projekt jest wynikiem wykonania tych samych założeń, które były konsultowane, dopóty nie musi po wprowadzeniu doń poprawek i uzupełnień być ponownie konsultowany.

Organy władzy obowiązane są kierować założenia lub projekty aktów prawnych do odpowiednich władz organizacji partnerów społecznych, wskazanych w statutach tych organizacji, a więc powinny się upewnić co do tego, które z władz są właściwe do wydania opinii.

Kierując założenia lub projekt aktu prawnego do konsultacji, organ władzy obowiązany jest określić termin przedstawienia opinii, nie krótszy niż 30 dni. Organizacja nie ma jednak obowiązku przedstawienia opinii, nie przedstawienie jej w wyznaczonym terminie oznacza rezygnację z jej wyrażenia.

Projekt aktu powinien być konsultowany na ostatnim etapie prac projektowych, tzn. po przyjęciu przez organ władzy posiadający inicjatywę ustawodawczą, np. Radę Ministrów. Negatywna opinia do założeń lub projektu aktu prawnego zgłoszona w trakcie konsultacji nie wstrzymuje procesu prawodawczego.

Opiniowanie dokumentów europejskich

Dla zapewnienia udziału partnerów społecznych w opracowywaniu stanowisk prezentowanych przez Polskę w negocjacjach na forum wspólnotowym opracowany został  mechanizm konsultacji wzorowany na obowiązującym od 1991 roku prawie opiniowania krajowych projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw przez związki zawodowe i organizacje pracodawców.

Mechanizm konsultacji kwestii europejskich obowiązuje od 23 listopada 2004 roku, tj. od wejścia w życie ustawy z dnia 8 października 2004 roku o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 240, poz. 2407).

Zgodnie z art. 19¹ustawy o związkach zawodowych organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, ma prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i    komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie zadań objętych zadaniami związków zawodowych. Organy władzy i administracji państwowej kierują dokumenty konsultacyjne Unii Europejskiej oraz projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii. Analogicznie, prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej posiadają także organizacje pracodawców, zgodnie z art. 16¹ ustawy o organizacjach pracodawców.

Organizacje wskazały adres mailowy do opiniowania zarówno założeń oraz projektów aktów prawnych (krajowych) jak i dokumentów europejskich:

•  Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”- legislacja@solidarnosc.org.pl
•  Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych – opzz@opzz.org.pl
•   Forum Związków Zawodowych – biuro@fzz.org.pl  
•   Konfederacja Lewiatan – recepcja@lewiatan.org
•   Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej - sekretariat@pracodawcyrp.pl
•   Związek Rzemiosła Polskiego – zrp@zrp.pl
•   Związek Pracodawców Business Centre Club – instytut@bcc.org.pl
•   Związek Przedsiębiorców i Pracodawców - biuro@zpp.net.pl
•   Federacja Przedsiębiorców Polskich – biuro@federacjaprzedsiebiorcow.pl