Pakty społeczne na Węgrzech

Pakty społeczne na Węgrzech

Na Węgrzech w 2005 r. rozpoczęły się negocjacje w sprawie zawarcia paktu socjalnego. Główny cel paktu to wypracowanie konsensusu w sprawie strategii narodowych m.in. Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013, wprowadzenia Euro i podjęcia działań koniecznych do osiągnięcia tego celu, reformy systemu ubezpieczeń zdrowotnych i opieki społecznej oraz administracji państwowej.

Z inicjatywą zawarcia paktu wystąpiła Węgierska Rada Społeczno – Gospodarcza (Hungarian Economic and Social Council), która wobec fiaska próby osiągnięcia kompromisu w sprawie głównych kierunków strategii narodowej przez partie polityczne dostrzegła potrzebę pozyskania społecznej akceptacji dla tych kwestii. Inicjatywa ta została z zainteresowaniem powitana przez rząd. Charakterystyczne jest jednak, że w przypadku węgierskim rząd nie przejął dominującej roli w przygotowaniu paktu, ale pozostawił to w gestii Rady.

Rada, która wyszła z inicjatywą zawarcia paktu jest instytucją dialogu społecznego, której głównym zadaniem jest opiniowanie narodowych strategii. Rada składa się z przedstawicieli gospodarki (18 członków), pracowników (6 członków), organizacji obywatelskich (11 członków) i przedstawicieli nauki (8 członków). Warto zauważyć, że rząd nie jest członkiem Rady. Premier i właściwi ministrowie mają możliwość udziału w posiedzeniach Rady, mogą uczestniczyć w debatach, nie mając jednak prawa głosu.

Grupa robocza wyłoniona przez Radę w celu opracowywania projektu paktu zajęła się przede wszystkim następującymi pięcioma obszarami: 1. związki z obywatelami Węgier mieszkającymi poza terytorium Węgier;

2. polityka demograficzna zapobiegająca starzeniu się populacji;

3. opieka nad osobami w podeszłym wieku;

4. ustanowienie mniejszej, tańszej i bardziej efektywnej administracji państwowej;

5. rozwój społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy.

Propozycja Premiera zawierała natomiast następujące zagadnienia, które mogłyby być objęte treścią paktu: 1. stworzenie budżetowych i gospodarczych warunków pozwalających na wprowadzenie Euro do 2008 r.;

2. uzgodnienie głównych celów Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013 z wykorzystaniem środków unijnych;

3. program mający na celu zrównanie wysokości wynagrodzeń na Węgrzech z wynagrodzeniami w Europie;

4. program stopniowego obniżania podatków do 2010 r.;

5. poprawa warunków funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw;

6. zwiększenie konkurencyjności rolnictwa;

7. pięcioletni program zmian w systemie emerytalnym;

8. świadczenia opieki zdrowotnej, ubezpieczenie zdrowotne;

9. mniejsza i bardziej efektywna administracja państwowa;

10. koncentracja i relokacja zasiłków rodzinnych;

11. zmiany w nauczaniu pierwszego stopnia.

Pierwszy raz problem treści paktu był omawiany na plenarnej sesji Rady Społeczno – Ekonomicznej 1 grudnia 2005r., a następnie rozpoczęły się konsultacje między Premierem i grupą roboczą powołaną przez Radę. W toku negocjacji nad zawarciem paktu wyłoniło się jednak kilka problemów i kwestii spornych, z których niektóre jeszcze nie zostały rozwiązane:

1. Czas zawarcia paktu. Początkowo przedmiotem kontrowersji był czas negocjowania paktu. Część członków Rady, a przede wszystkim rząd forsowali szybkie zawarcie porozumienia, które miało być „prezentem gwiazdkowym” dla społeczeństwa. Zwłaszcza rząd był zainteresowany szybkim zawarciem paktu, który chciał przedstawić w czasie kampanii wyborczej jako swoje osiągnięcie. Większa część uczestników rokowań zauważała jednak, że jest to proces skomplikowany i długotrwały. Obecnie wszyscy podzielają przekonanie, że przygotowywanie paktu jest procesem długotrwałym, który prawdopodobnie zostanie zakończony w dłuższej perspektywie czasowej.

2. Wsparcie społeczne. Pakt negocjowany i zawierany przez Radę Społeczno-Gospodarczą jest postrzegany jako przedsięwzięcie dosyć „elitarne”. Twórcom paktu zależy natomiast na tym, aby zyskał on możliwie szerokie poparcie społeczne. Poparcie to natomiast zależy od tego, czy uda się przekonać opinię publiczną, że pakt ten przyniesie dla ludzi pozytywne rezultaty.

3. Zakres przedmiotowy. Duże kontrowersje budzi zakres przedmiotowy paktu. Część uczestników negocjacji opowiada się za stosukowo wąskim zakresem podmiotowym paktu, skoncentrowanym na kilku wybranych zagadnieniach, argumentując że w takim przypadku łatwiej będzie osiągnąć porozumienie, a następnie pakt zrealizować. W ich opinii pakt nie może być ani zbyt szeroki, ani nazbyt skomplikowany. Inni uczestnicy rokowań opowiadają się za szerszym i bardziej ogólnym paktem. Ich zdaniem pakt powinien „dawać” jakieś korzyści wszystkim grupom zaangażowanym w jego negocjowanie i tworzenie.

4. Sygnatariusze. Kontrowersje budzi również pytanie kto, poza członkami Rady, powinien być sygnatariuszem paktu. Istnieje koncepcja, aby pakt został podpisany przez większość partii politycznych reprezentowanych w Parlamencie. Byłoby to gwarancją, że pakt będzie realizowany niezależnie od tego jaka partia po wyborach znajdzie się u władzy. Niestety partie uwikłane są tak głęboko w konflikty, że nadzieja, iż uda im się osiągnąć porozumienie, nawet przy mediacji Rady Społeczno-Gospodarczej, jest raczej nikła. Może to w istotny sposób zaważyć na zawarciu paktu.

5. Obowiązki poszczególnych uczestników paktu. Pakt społeczny z natury rzeczy zawiera przede wszystkim zobowiązania rządu. Strategie narodowe są bowiem wdrażane przede wszystkim przez rząd. Dla powodzenia Paktu istotne jest również zobowiązanie pozostałych partnerów do wspierania, a co najmniej tolerowania działań rządu zmierzających do realizacji paktu. Ma to znaczenie zwłaszcza w tych sytuacjach, gdy działania podejmowane przez rząd dotkają partykularnych interesów pozostałych partnerów.