Historia

Idea społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest powszechnie znana na całym świecie, a odpowiedzialny biznes stał się zjawiskiem globalnym. W wielu miejscach pojawiają się inicjatywy, które angażują liderów biznesu, organizacji pozarządowych i administracji państwowej. Idea społecznej odpowiedzialności biznesu, od wielu lat obecna w Europie, ostatnio zyskuje na popularności także w Polsce. Sektor biznesu, którego z definicji celem jest osiąganie zysków, podejmuje działania na rzecz swoich interesariuszy i społeczności, traktując je nie jako koszty, ale inwestycje, które prowadzą do osiągnięcia powyższego celu, jednocześnie dbając o interesy wszystkich zainteresowanych osiągnięciami firmy.

W 2000 roku, podczas Szczytu Europejskiego w Lizbonie, Rada Europejska przedstawiła program społeczno-gospodarczy Unii nazwany Strategią Lizbońską na lata 2000-2010. Celem Strategii oraz działań z nią związanych, nazwanych procesem lizbońskim jest uczynienie z Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjnej, dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do trwałego, zrównoważonego rozwoju, z większą liczbą miejsc pracy i spójnością społeczną.

W następnym roku Komisja Europejska zaprezentowała dokument pt. Green Paper on Corporate Social Responsibility w celu wywołania publicznej debaty poświęconej odpowiedzialności biznesu. W proces konsultacji włączyły się instytucje unijne: dyrekcje generalne Komisji ds. zatrudnienia, spraw socjalnych, przedsiębiorstw i społeczeństwa informacyjnego, handlu, ochrony środowiska, przedstawiciele sektora przedsiębiorców, związki zawodowe, media, eksperci, organizacje pozarządowe i instytucje naukowe. Rok później Komisja przedstawiła strategię realizacji i upowszechniania praktyk odpowiedzialnego biznesu w krajach Unii Europejskiej. Koncepcja odpowiedzialnego biznesu stała się jednym z kluczowych tematów w polityce gospodarczej UE. Zostały utworzone odpowiednie instytucje, w parlamentach narodowych rozpoczęto procesy legislacyjne, uruchomione zostały programy badawcze.

GREEN PAPER Promoting a European framework for Corporate Social Responsibility COM(2001) 366 final

Efektem konsultacji po opublikowaniu Zielonej Księgi stał się dokument – strategia realizacji i upowszechniania społecznej odpowiedzialności biznesu – White Paper: Communication on CSR. Dokument ten jest adresowany do instytucji europejskich, państw członkowskich, partnerów społecznych, organizacji biznesowych i konsumenckich.

COMMUNICATION FROM THE COMMISSION concerning Corporate Social Responsibility: A business contribution to Sustainable Development COM(2002) 347 final

W 2006 roku opublikowano Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego pt. Realizacja partnerstwa na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia: uczynienie Europy liderem w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw, w którym Komisja ogłosiła swoje poparcie dla zainicjowania „Europejskiego sojuszu na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw”, koncepcji opracowanej w oparciu o wkład przedsiębiorstw, które aktywnie działają na rzecz CSR. Sojusz ten jest otwartym sojuszem europejskich przedsiębiorstw i przedsiębiorstwa każdej wielkości są zachęcane do wyrażania swojego poparcia. Jest on politycznym parasolem dla nowych lub istniejących inicjatyw CSR podejmowanych zarówno przez duże firmy, jak i małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz zainteresowane strony. Nie jest to instrument prawny, który przedsiębiorstwa, Komisja lub jakiekolwiek organy publiczne będą musiały podpisać, lecz proces polityczny mający na celu rozpowszechnienie CSR wśród europejskich przedsiębiorstw.

KOMUNIKAT KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO - REALIZACJA PARTNERSTWA NA RZECZ WZROSTU GOSPODARCZEGO I ZATRUDNIENIA: UCZYNIENIE EUROPY LIDEREM W ZAKRESIE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPOŁECZNEJ PRZEDSIĘBIORSTW KOM(2006) 136 wersja ostateczna

W 2008 roku – w ramach Europejskiego sojuszu na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw – wypracowano zestaw praktycznych narzędzi „CSR Europe’s Toolbox for a Competitive and Responsible Europe”, którego rolą jest ułatwienie przedsiębiorstwom wdrażania zasad CSR, głownie w celu poprawy ich konkurencyjności i odpowiedzialności.

Toolbox for a Competitive and Responsible Europe to narzędzie online, ułatwiające firmom implementację zasad CSR do podstawowej działalności. Toolbox zawiera informacje, pomysły i porady dla firm i ich interesariuszy, jak skutecznie stawiać czoła społeczno-ekonomicznym i ekologicznym wyzwaniom. Narzędzie stanowi prezentację wyników osiemnastomiesięcznej pracy Laboratoriów CSR, projektów prowadzonych przez firmy i organizacje, zorientowanych na działanie mających na celu rozwiązanie licznych wyzwań stawianych przez CSR. Toolbox podzielone jest na 5 obszarów posiadających największe znaczenie dla biznesu i społeczeństwa:

• zintegrowane miejsce pracy,
• kapitał ludzki,
• nowe modele biznesowe,
• zrównoważona produkcja i konsumpcja,
• komunikacja i transparentność.

Każda sekcja zawiera wywiady z liderami poszczególnych Laboratoriów, publikacje, przydatne linki i informacje na tematy podejmowane przez Laboratoria CSR.

Tematyka CSR od lat stanowi obszar zainteresowania wielu organizacji międzynarodowych zaangażowanych w proces kształtowania polityki zrównoważonego rozwoju oraz wypracowywania dobrych praktyk i standardów biznesowych. Do najważniejszych osiągnięć na tym polu można zaliczyć:

• inicjatywę Sekretarza Generalnego ONZ, Kofi Annana, Global Compact. Stanowi ona apel do ludzi biznesu całego świata o przestrzeganie 10 fundamentalnych zasad w zakresie: praw człowieka, standardów pracy, środowiska naturalnego oraz przeciwdziałania korupcji. GC zakłada, iż firmy stosując wspomniane zasady w swej działalność mogą przyczyniać się do rozwiązywania wielu problemów społeczno-gospodarczych nurtujących świat współczesny;
• przyjęcie przez OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) w 1976 r. Wytycznych dla przedsiębiorstw wielonarodowych (zrewidowanych kilkukrotnie, ostatnio w 2011 r.), stanowiących swego rodzaju kodeks postępowania, oddziałujący na ekonomiczne, społeczne i środowiskowe aspekty trwałego, zrównoważonego rozwoju. Rządy państw członkowskich OECD mają obowiązek prowadzenia działań promocyjnych i informacyjnych na temat tych wytycznych, w tym ustanowienia krajowego punktu kontaktowego, którego zadaniem jest rozpatrywanie skarg przeciwko działaniom przedsiębiorstw wielonarodowych. W Polsce Krajowy Punkt Kontaktowy OECD ds. odpowiedzialnego prowadzenia biznesu (KPK OECD) został utworzony w strukturze administracji centralnej w 1998 roku. Obecnie KPK OECD funkcjonuje w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju.
• przyjęcie przez Międzynarodową Organizację Pracy w 1977 r. Trójstronnej Deklaracji Zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej (zrewidowanej w 2000, 2006 i 2017 r.). Zasady ustanowione w tym dokumencie stanowią wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych, rządów oraz organizacji pracodawców i pracowników w takich dziedzinach jak: zatrudnienie, szkolenie, warunki pracy i życia oraz stosunki przemysłowe. Jego postanowienia są wzmocnione niektórymi międzynarodowymi konwencjami i zaleceniami dotyczącymi pracy, które partnerzy społeczni zobowiązani są mieć na uwadze i stosować w możliwie największym stopniu.
• przyjęcie przez Radę Praw Człowieka ONZ w 2011 r. Wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka (UN Guiding Principles on Business and Human Rights). Wytyczne uwzględniają obowiązki państw dotyczące zapewnienia ochrony praw jednostki przed naruszeniami ze strony przedsiębiorstw. Kładą także nacisk na rolę przedsiębiorstw w realizacji i ochronie praw człowieka, wynikających zarówno z regulacji prawa krajowego, jak i zobowiązań międzynarodowych. Istotne miejsce zajmuje w nich kwestia zapewnienia przez państwa skutecznych – sądowych i pozasądowych – mechanizmów rozpatrywania skarg na naruszenia praw człowieka w związku z działalnością gospodarczą.
• przyjęcie w 2015 r. przez ONZ rezolucji „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030” zawierającej 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDG) oraz związanych z nimi 169 zadań szczegółowych, które mają zostać osiągnięte do 2030 roku, obejmujących wiele zagadnień, między innymi kwestie biznesu i praw człowieka.