Komunikat w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw

Projekt ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw przewiduje, że osoby wykonujące pracę zarobkową będą mogły tworzyć i wstępować do organizacji związkowych. Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów ustawy z prawa tworzenia i wstępowania do związków zawodowych nie mogą korzystać np. osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych.

Nowe przepisy są w głównej mierze konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt K 1/13.

Zgodnie z projektem nowelizacji prawo koalicji związkowej, czyli tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych, będą posiadali zarówno pracownicy, jak również osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli spełnią one następujące warunki:

• nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia,
• nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaniem tej pracy,
• mają takie interesy zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo chronione.

Chodzi w szczególności o osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług (do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu), czy umowa o dzieło. Tworzyć i wstępować do organizacji związkowych będą mogły także osoby prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą (tzw. osoby samozatrudnione) wykonujące pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie umowy.

Ponadto, w ramach definicji osoby wykonującej pracę zarobkową, zakłada się rozszerzenie uprawnienia do tworzenia związków zawodowych na osoby wykonujące pracę nakładczą, które dotychczas posiadały jedynie uprawnienie do wstępowania do związków zawodowych działających już w zakładzie pracy.

Pozostałe najważniejsze zmiany przewidziane projektem:

• wprowadzono mechanizmy ochronne na wypadek, gdyby inne niż pracownicy osoby wykonujące pracę zarobkową były nierówno traktowane z powodu przynależności związkowej,
• zaproponowano, aby uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługiwały organizacji zrzeszającej inne niż pracownicy osoby wykonujące pracę zarobkową, po okresie 6 miesięcy świadczenia pracy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji.
• wprowadzono zapis, że osoba należąca do kilku organizacji będzie liczona tylko w jednej (tej którą wskaże), dla określenia liczby członków i związanych z tym uprawnień.
• przewidziano sądową kontrolę liczebności organizacji związkowej na wniosek pracodawcy lub innej organizacji związkowej.
• podwyższono progi reprezentatywności dla zakładowych organizacji związkowych (z 7% do 8% dla organizacji wchodzących w skład Rady Dialogu Społecznego i ich organizacji członkowskich oraz z 10% do 15% dla pozostałych organizacji),
• objęto także innych niż pracownicy działaczy związkowych szczególną ochroną przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy poprzez wprowadzenie rekompensaty w wysokości równej 6-miesięcznemu wynagrodzeniu za niezgodne z prawem zwolnienie z pracy.

Projekt nowelizacji realizuje także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2008 r., sygn. akt P 50/07 poprzez konkretyzację czynów podlegających grzywnie, która może zostać nałożona na osobę pełniącą funkcję związkową za:

• niezawiadomienie w terminie właściwego sądu o zmianie statutu,
• przeznaczenie dochodu z działalności gospodarczej związku na cele nie służące realizacji zadań statutowych lub dzieli go między członków, 
• w celu uzyskania uprawnień organizacji związkowej podaje nieprawdziwą informację i liczbie członków.

Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem projektowanego art. 25³ ust. 3 ustawy o związkach zawodowych, który zacznie obowiązywać po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.