Informowanie i konsultowanie

Informowanie i konsultowanie

1. Obowiązek stosowania przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550, z późn. zm.)

Przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550, z późn. zm.) stosuje się do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą zatrudniających co najmniej 50 pracowników.

Wymaga jednak podkreślenia, że przepisów tej ustawy dotyczących zasad wyboru rady pracowników i ochrony jej członków nie stosuje się do:

• przedsiębiorstw państwowych, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa,
• przedsiębiorstw mieszanych zatrudniających co najmniej 50 pracowników,
• państwowych instytucji filmowych.

W tych podmiotach, prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji przysługuje bowiem radzie pracowniczej.

2. Skład i kadencja rad pracowników

a) skład

Liczebność rady pracowników u danego pracodawcy została uzależniona od liczby zatrudnianych pracowników. Wobec tego w skład rady pracowników wchodzi u pracodawcy zatrudniającego:

• od 50 do 250 pracowników - 3 pracowników,
• od 251 do 500 pracowników - 5 pracowników,
• powyżej 500 pracowników - 7 pracowników.

Jednakże ustawodawca przewidział możliwość dokonania weryfikacji liczebności rady pracowników przez nią samą. Zgodnie bowiem z treścią art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy rada pracowników może ustalić z pracodawcą liczbę członków rady pracowników inną niż ww., pod warunkiem jednak, że nie będzie ona mniejsza niż 3 członków rady pracowników.

Rada pracowników jest uprawniona do wyboru ze swojego grona przewodniczącego i uchwalenia swojego regulaminu.

b) kadencja

Kadencja rady pracowników trwa 4 lata od dnia jej wyboru. W terminie 30 dni od dnia wyboru członków rady pracowników pracodawca zwołuje pierwsze zebranie rady pracowników.

Warto także podkreślić, że zmniejszenie się liczby zatrudnionych pracowników poniżej 50 pracowników, nie powoduje skrócenia kadencji rady pracowników.

Pracodawca jest obowiązany do powiadomienia pracowników o prawie do wyboru członków kolejnej rady pracowników co najmniej na 60 dni przed upływem kadencji rady pracowników.

3. Zasady wyborów rad pracowników

a) wniosek pracowników

Wybory członków rady pracowników organizuje pracodawca na pisemny wniosek grupy co najmniej 10 % pracowników, powiadamiając o terminie ich przeprowadzenia oraz terminie zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Należy wskazać, że powiadomienie to następuje nie później niż na 30 dni przed dniem wyborów. Zaś termin zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników wynosi 21 dni.

b) czynne i bierne prawo wyborcze

Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu pracownikowi, z wyjątkiem pracowników młodocianych.

Bierne prawo wyborcze przysługuje pracownikowi, który przepracował u pracodawcy nieprzerwanie co najmniej rok, chyba że pracodawca działa krócej.

Warto podkreślić, że bierne prawo wyborcze nie przysługuje pracownikowi kierującemu jednoosobowo zakładem pracy, jego zastępcy, pracownikowi wchodzącemu w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, głównemu księgowemu, radcy prawnemu oraz pracownikowi młodocianemu.

Do okresu pracy, koniecznego dla ustalenia biernego prawa wyborczego, wlicza się okres zatrudnienia

u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, oraz w innych przypadkach, gdy na podstawie odrębnych przepisów nowy pracodawca stał się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy.

c) procedura wyborcza

Wybory członków rady pracowników przeprowadza komisja wyborcza, której skład, zasady powoływania oraz tryb działania określa regulamin ustalony przez pracodawcę i uzgodniony z pracownikami wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

W przypadku nieuzgodnienia regulaminu w terminie 30 dni od dnia jego przekazania regulamin ustala pracodawca, uwzględniając ustalenia dokonane w trakcie jego uzgadniania.

Wybory przeprowadza się w dniu roboczym, jeżeli jest to możliwe, na ogólnym zebraniu pracowników lub w inny sposób przewidziany w regulaminie wyborów, nie później niż w terminie 30 dni od dnia jego ustalenia.

Wybory członków rady pracowników są bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Wybory są ważne, jeżeli wzięło w nich udział co najmniej 50% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

W przypadku gdy w wyborach nie wzięło udziału co najmniej 50% pracowników, po upływie 30 dni od dnia tych wyborów przeprowadza się ponowne wybory, które uznaje się za ważne bez względu na liczbę pracowników, którzy wzięli w nich udział.

d) wyniki wyborów

Członkami rady pracowników zostają kandydaci, którzy otrzymają kolejno największą liczbę głosów.

W przypadku gdy kandydaci na członków rady pracowników otrzymają równą liczbę głosów,

a liczba miejsc pozostających do obsadzenia jest mniejsza od liczby tych kandydatów, wyboru członków rady pracowników dokonują ponownie pracownicy spośród tych kandydatów.

4. Zakres informacji i konsultacji przekazywanych do kompetencji rad pracowników

Zasady współdziałania pracodawcy z radą pracowników powinny zostać sprecyzowane w porozumieniu określonym w art. 5 ustawy. Należy podkreślić, że nie ma ono charakteru obowiązkowego. Jeśli zatem strony, ze względu na rozbieżność stanowisk, nie poczynią określonych w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy ustaleń, należy stosować standardy ustawowe. W szczególności postanowienia art. 13-16 ustawy.

a) w przypadku zawarcia porozumienia na podstawie art. 5 ustawy

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy rada pracowników ustala z pracodawcą zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji. Ustalenia te powinny zapewniać warunki informowania i przeprowadzania konsultacji co najmniej równe określonym w ustawie oraz uwzględniać interes pracodawcy i pracowników.

b) w przypadku obowiązywania regulacji ustawowych

W przypadku niedokonania ustaleń, tj. braku porozumienia między radą pracowników, a pracodawcą, stosuje się przepisy ustawy.

Zgodnie z nimi (art.13 ustawy) pracodawca przekazuje radzie pracowników informacje dotyczące:

• działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy oraz przewidywanych w tym zakresie zmian,
• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia,
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Pracodawca przekazuje informacje w terminie, formie i zakresie umożliwiającym radzie pracowników zapoznanie się ze sprawą, przeanalizowanie tych informacji. W tych sprawach rada pracowników może przedstawić opinię. Należy zaznaczyć, że przyjęcie opinii wymaga zgody większości członków rady pracowników. Tym niemniej każdy z członków rady pracowników może przedstawić zdanie odrębne, które powinno być przedstawione pracodawcy.

Wymaga podkreślenia, że pracodawca przekazuje informacje w razie przewidywanych zmian lub zamierzonych działań oraz na pisemny wniosek rady pracowników.

Natomiast konsultacje (art. 14 ustawy) są prowadzone przez pracodawcę z radą pracowników

w sprawach dotyczących:

• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia,
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Konsultacje powinny być prowadzone:

• w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie działań w sprawach objętych konsultacjami,
• w zależności od przedmiotu dyskusji, na odpowiednim poziomie kierowniczym,
• na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę oraz opinii przedstawionej przez radę pracowników i zdania odrębnego członka rady pracowników,
• w sposób umożliwiający radzie pracowników odbycie spotkania z pracodawcą w celu uzyskania jego stanowiska wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do jej opinii,
• w celu umożliwienia osiągnięcia porozumienia pomiędzy radą pracowników a pracodawcą.

Warto także podkreślić, że rada pracowników oraz pracodawca prowadzą konsultacje w dobrej wierze oraz z poszanowaniem interesów stron.

5) Rady pracowników wybrane przez związki zawodowe przed dniem 8 lipca 2009 r.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o informowaniu pracowników

i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 97, poz. 805) rada pracowników wybrana przed dniem 8 lipca 2009 r. na podstawie nieobowiązujących obecnie przepisów art. 4 ust. 1 albo 3 ustawy, działa do końca kadencji. Warto jednak podkreślić, że w przypadku gdy liczba członków takiej rady pracowników zmniejszy się poniżej 3 pracowników, kadencja rady wygasa.

Natomiast członkostwo w takiej radzie pracowników, ustaje w razie rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy, zrzeczenia się funkcji albo odwołania przez organizację związkową, która dokonała wyboru członka rady pracowników albo której kandydat został wybrany na członka rady pracowników. Członkostwo w ww. radzie pracowników ustaje również w razie złożenia wniosku w sprawie ustania członkostwa podpisanego przez co najmniej 50 % pracowników, zatrudnionych u pracodawcy przez co najmniej 6 miesięcy.

Należy także pamiętać, że do ww. rady pracowników, nie przeprowadza się wyborów uzupełniających.

Wymaga również podkreślenia, że koszty działalności ww. rady pracowników, ponoszą organizacje związkowe, które dokonały wyboru członków rady pracowników albo których kandydaci zostali wybrani na członków rady pracowników, jeżeli porozumienie zawarte pomiędzy radą pracowników a pracodawcą nie określa innych zasad ponoszenia tych kosztów.