Warto wiedzieć o …. , czyli regulacje szczególne

Warto wiedzieć o ……, czyli regulacje szczególne

1.    Relacja układ zakładowy a ponadzakładowy

Pomiędzy ponadzakładowym i zakładowym układem zbiorowym pracy nie występuje relacja akt nadrzędny – akt wykonawczy, a strony układu ponadzakładowego nie mają pozycji zwierzchniej wobec stron układu zakładowego.

Jedyne ograniczenie swobody stron układu zakładowego wynika z zasady korzystności, zgodnie z którą postanowienia układu zakładowego nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia obejmującego ich układu ponadzakładowego
(art. 241²⁶ § 1 Kodeksu pracy).

W związku z tym postanowienia układu ponadzakładowego, zobowiązujące strony układu zakładowego do:

-    wprowadzania określonych uregulowań,

-    regulowania danego zagadnienia w określony sposób lub zakazujące jego uregulowania, jak również w inny sposób ingerujące w prawo stron układu zakładowego do autonomicznego kształtowania treści układu zakładowego, naruszają przepis art. 240 § 3 Kodeksu pracy, tj. prawa osób trzecich, a w związku z tym są niezgodne z prawem.

2.  Jak można skorzystać z regulacji układów zbiorowych pracy bez ich zawierania

Strony uprawnione do zawarcia układu mogą skorzystać z regulacji układów zbiorowych pracy, których nie są stroną. W tym celu – zgodnie z art. 241¹⁰ Kodeksu pracy - zawierają porozumienie o stosowaniu w całości lub w części postanowień układu już zawartego. Jego treść mogą swobodnie zmieniać, zawierając protokoły dodatkowe. Do takiego porozumienia i protokołów dodatkowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układów. Podlegają one rejestracji.

Zmiany dokonywane w układzie, do którego zawarto porozumienie o jego stosowaniu nie wpływają na zmianę treści tego porozumienia.

3.    Układy zbiorowe pracy a sytuacja finansowa pracodawcy

Zgodnie z art. 241²⁷ Kodeksu pracy istnieje prawna możliwość zawarcia porozumienia
o zawieszeniu stosowania zakładowego układu zbiorowego pracy u pracodawcy, który znajduje się w złej sytuacji finansowej. Strony układu zakładowego mogą zawiesić jego stosowanie w całości lub w części, a także układu ponadzakładowego, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W razie gdy u pracodawcy obowiązuje jedynie układ ponadzakładowy, to porozumienie o zawieszeniu stosowania tego układu lub niektórych jego postanowień mogą zawrzeć strony uprawnione do zawarcia układu zakładowego.

Porozumienia te podlegają zgłoszeniu odpowiednio do rejestru układów zakładowych lub ponadzakładowych.

W zakresie i przez czas określony w takim porozumieniu nie stosuje się  z mocy prawa wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

4.      Jak może powstać obowiązek stosowania regulacji ponadzakładowego układu zbiorowegopracy

W myśl art. 241¹⁸ Kodeksu pracy może powstać obowiązek stosowania regulacji danego ponadzakładowego układu zbiorowego pracy po jego rozszerzeniu przez ministra właściwego do spraw pracy – w drodze rozporządzenia - gdy wymaga tego ważny interes społeczny.
Z wnioskiem o takie rozszerzenie może wystąpić wspólnie organizacja pracodawcówi ponadzakładowe organizacje związkowe, które dany układ zawarły. Wskazany minister, przed podjęciem decyzji w tej sprawie, zasięga opinii pracodawcy, którego dotyczy wniosek o rozszerzenie układu lub wskazanej przez niego organizacji pracodawców oraz zakładowej organizacji związkowej (o ile taka działa u pracodawcy).

Przepisy przewidują możliwość rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego -
w całości lub w części – tylko na pracowników zatrudnionych u pracodawcy nie objętego żadnym układem ponadzakładowym, prowadzącego działalność gospodarczą taką samą lub zbliżoną do działalności pracodawców objętych rozszerzanym układem.