Międzynarodowa Organizacja Pracy

Międzynarodowa Organizacja Pracy

Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) jest jedną z najdłużej działających organizacji międzyrządowych zajmującą się sprawami społecznymi. Powstała w 1919 r. w wyniku rosnącej troski o reformy społeczne po I Wojnie Światowej. Wśród członków - założycieli znalazły się: Belgia, Kuba, Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest jedyną organizacją międzynarodową, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni" - mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania jej polityki i programów. Podstawą istnienia MOP jest jej Konstytucja (tekst: patrz poniżej). Obecnie członkami Organizacji jest 187 państw.

 Po 25 latach działalności Organizacja przyjęła Deklarację Filadelfijską. Deklaracja pozostaje podstawą wszystkich działań MOP i zawiera następujące zasady:

• Praca nie jest towarem;
• Wolność słowa i zrzeszania się stanowią podstawę trwałego postępu;
• Ubóstwo, gdziekolwiek istnieje, stanowi niebezpieczeństwo dla dobrobytu wszystkich;
• Wszystkie istoty ludzkie, niezależnie od rasy, wyznania lub płci mają prawo dążyć do osiągnięcia zarówno dobrobytu materialnego, jak i rozwoju duchowego w warunkach wolności i godności, bezpieczeństwa ekonomicznego i równości szans.

W 1946 r. MOP jako pierwsza została uznana za organizację wyspecjalizowaną Systemu Narodów Zjednoczonych. W 50. rocznicę powstania,  w 1969 r. MOP została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.

W związku ze zmianami w świecie pracy, jakie nastąpiły w wyniku procesów globalizacji na początku lat 90. Międzynarodowa Organizacja Pracy stanęła przed koniecznością redefinicji zadań i roli. W sytuacji, gdy wzrost gospodarczy nie zawsze prowadzi do postępu społecznego, konieczne stało się stworzenie katalogu uznanych przez społeczność międzynarodową podstawowych praw pracowników.

Przyjęta przez MOP w 1998 r. Deklaracja dotycząca fundamentalnych zasad i praw w pracy zawiera właśnie taki katalog (tekst - patrz poniżej). Definiuje ona cztery obszary fundamentalnych praw przysługujących człowiekowi w świecie pracy. Prawa te zawarte są w ośmiu fundamentalnych konwencjach MOP. Są to:

a) wolność zrzeszania się i prawo do rokowań zbiorowych: Konwencja nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych z 1948 r. oraz Konwencja nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych z 1949 r.,

b) zakaz wszystkich form pracy przymusowej i obowiązkowej: Konwencja nr 29 dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej z 1930 r. oraz Konwencja nr 105 dotycząca zniesienia pracy przymusowej z 1957 r.,

c) skuteczna likwidacja pracy dzieci: Konwencja nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia z 1973 r. oraz Konwencja nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminacji pracy dzieci z 1999 r.,

d) likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu: Konwencja nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości z 1951 r. oraz Konwencja nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z 1958 r.

Wyzwania nowego tysiąclecia, zwłaszcza związane z globalizacją doprowadziły do zainicjowania prac nad wzmocnieniem kompetencji MOP w celu pomocy członkom w wysiłkach na rzecz realizacji celów Organizacji w nowych uwarunkowaniach . Zwieńczeniem tych prac było przyjęcie podczas 97 sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w czerwcu 2008 r. Deklaracji dotyczącej sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji. Deklaracja stanowi informację dla świata zewnętrznego, w którym kierunku Organizacja zmierza, aby efektywniej odpowiadać na potrzeby świata pracy w radykalnie odmiennym środowisku XXI wieku, dotyczy również kwestii wzmocnienia zdolności MOP w promowaniu celów Organizacji - umożliwienia członkom realizacji tych celów w sposób spójny i zintegrowany, zgodnie z Agendą na rzecz godnej pracy (Decent Work Agenda).

W 2019 r. Międzynarodowa Organizacja Pracy obchodziła stulecie powstania. Tematem przewodnim obchodów stulecia MOP była przyszłość pracy.  Był on dyskutowany podczas licznych dialogów krajowych, regionalnych i globalnych oraz w ramach Globalnej Komisji Wysokiego Szczebla ds. przyszłości pracy utworzonej w sierpniu 2017 r. pod przewodnictwem premiera Szwecji, Stefana Löfvena i prezydenta RPA Cyrila Ramaphosa.  22 stycznia 2019 r.  Komisja opublikowała raport pt. „Praca na rzecz lepszej przyszłości”, (dostępny na stronie MOP pod adresem:https://www.ilo.org/global/topics/future-of-work/publications/WCMS_662410/lang--en/index.htm)

Raport Globalnej Komisji oraz trójstronne konsultacje były podstawą opracowania i przyjęcia podczas jubileuszowej sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy (czerwiec 2019 r.) Deklaracji Stulecia o przyszłości pracy.

Deklaracja potwierdza znaczenie mandatu MOP w zmieniającym się świecie pracy, stanowi wezwanie mobilizujące środowisko międzynarodowe do przyjęcia skoncentrowanego na człowieku podejścia do przyszłości pracy i jest swoistą mapą drogową dla samej MOP. Deklaracja zawiera też stwierdzenie, że bezpieczne i higieniczne warunki pracy są podstawą godnej pracy, a załączona do niej rezolucja zobowiązuje Radę Administracyjną MBP do rozważenia włączenia prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w poczet fundamentalnych zasad i praw w pracy zgodnie z Deklaracją MOP dotyczącą fundamentalnych zasad i praw w pracy z 1998 r.

Deklaracja Stulecia o przyszłości pracy

Zadania

Do podstawowych zadań MOP należy:

• tworzenie międzynarodowego prawa pracy, w formie konwencji i zaleceń, które zawierają minimalne standardy w zakresie podstawowych praw pracowniczych, takich jak: wolność związkowa, prawo do organizowania się, prawo do rokowań zbiorowych, zakaz pracy przymusowej i obowiązkowej, równouprawnienie w pracy i wykonywaniu zawodu;
• oferowanie współpracy technicznej, w tym promowanie międzynarodowych standardów pracy oraz udzielanie pomocy państwom członkowskim w dostosowaniu prawa krajowego do postanowień konwencji i zaleceń MOP oraz w realizacji założeń Agendy na rzecz godnej pracy;
• promowanie rozwoju niezależnych organizacji pracodawców i pracowników, a także szkolenie członków tych organizacji.

Organy MOP

1. Konferencja Ogólna (Międzynarodowa Konferencja Pracy)

Konferencja składa się z czterech delegatów każdego państwa członkowskiego: dwóch przedstawicieli rządu, jednego reprezentanta pracodawców i jednego pracowników. Jej zadaniem jest omawianie spraw skierowanych pod obrady przez Radę Administracyjną, przyjmowanie konwencji, zaleceń oraz rezolucji. Zgodnie z Konstytucją sesje Konferencji odbywają się przynajmniej raz w roku (zwykle w czerwcu) chyba, że zachodzi potrzeba nadzwyczajnego zwołania Konferencji. Konferencja obraduje w Genewie.

2. Rada Administracyjna Międzynarodowego Biura Pracy

Rada Administracyjna (RA) składa się z 56 członków, z których 28 reprezentuje rządy, a po 14 pracodawców i pracowników oraz 66 zastępców członków (28 reprezentuje rządy, a po 19 pracodawców i pracowników). Wśród rządowych członków RA 10 miejsc piastują przedstawiciele państw odgrywających największą rolę w przemyśle. Obecnie są to: Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Japonia, Niemcy, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Włochy. Pozostali przedstawiciele rządowi są wybierani przez delegatów na Konferencję co trzy lata. RA jest organem zarządzającym i koordynującym działalność Organizacji. Do jej kompetencji należy ustalanie porządku obrad Konferencji, programu i budżetu Organizacji oraz zajmowanie się sprawami bieżącymi. RA spotyka się w Genewie trzy razy w roku (marzec, czerwiec, listopad). Od czerwca 2008 r. przez rok funkcję przewodniczącego RA pełnił ówczesny Stały Przedstawiciel RP przy Biurze ONZ w Genewie, Pan Ambasador Zdzisław Rapacki. Rząd polski był członkiem tytularnym RA MBP w kadencji 2017-2021 (kadencja została wydłużona o rok ze względu na pandemię koronawirusa).

3. Międzynarodowe Biuro Pracy

Funkcję administracyjną w MOP pełni Międzynarodowe Biuro Pracy (MBP), na czele którego stoi Dyrektor Generalny wybierany przez Radę Administracyjną na 5-letnią kadencję. MBP zajmuje się działalnością techniczną Organizacji, przygotowaniem, zarówno merytorycznym, jak i technicznym obrad konferencji oraz organizacją pomocy technicznej. Jest to również centrum badawcze i dokumentacyjne oraz wydawca periodycznych i jednorazowych publikacji MOP.

Najważniejszym dorobkiem MOP jest jej dzialalność normotwórcza zawierająca się w 189 konwencjach i 205 zaleceniach, z czego 77 konwencji i 80 zaleceń zostało przez Radę Administracyjną uznane za aktualne (wykaz tych konwencji można znależć w Informatorze - MOP 100 lat. 1919-2019). Konwencje i zalecenia MOP są opracowywane przez komitety Międzynarodowej Konferencji Pracy i przyjmowane w głosowaniu, w którym udział biorą wszyscy delegaci na MKP – rządowi, pracowników i pracodawców. Do przyjęcia aktu prawnego wymagana jest większość 2/3 głosów obecnych delegatów. Wypracowane przez MKP teksty są zatem wynikiem trójstronnego konsensu i – przynajmniej teoretycznie powinny odzwierciedlać interesy każdej z trzech stron. Zgodnie z art. 19 ust 5 b i 6 b w odniesieniu do nowo przyjętych konwencji i zaleceń państwa członkowskie mają obowiązek przedłożenia właściwej władzy – czyli organowi ustawodawczemu – tekstów tych aktów prawnych w celu podjęcia akcji ustawodawczej lub jakiejkolwiek innej. Jak objaśnia Memorandum Rady Administracyjnej przyjęte w 2005 r. obowiązek ten nie oznacza jednak konieczności implementacji postanowień nowej konwencji lub zalecenia ani nie stanowi zobowiązania państw członkowskich do ratyfikowania takiej konwencji.

Najważniejsze konwencje MOP to:

Konwencje fundamentalne

• Konwencja nr 29 dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej z 1930 r. Tekst: patrz poniżej.
• Protokół z 2014 r. do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej, z 1930 r. Tekst patrz poniżej.
• Konwencja nr 87 dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych z 1948 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 98 dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych z 1949 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości z 1951 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 105 dotycząca zniesienia pracy przymusowej z 1957 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 111 dotycząca dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z 1958 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 138 dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia z 1973 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 182 dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci z 1999 r. Tekst: patrz poniżej.

Konwencje związane z zarządzaniem

• Konwencja nr 81 dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu z 1947 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 122 dotycząca polityki zatrudnienia z 1964 r.Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 129 dotycząca inspekcji pracy w rolnictwie z 1969 r.Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 144 dotycząca trójstronnych konsultacji w zakresie wprowadzania w życie międzynarodowych norm w sprawie pracy z 1976 r. Tekst: patrz poniżej.

Najnowsze akty prawne przyjęte przez MOP to:

• Konwencja Nr 155 dotycząca bezpieczeństwa, zdrowia pracowników i środowiska pracy z 1981 r. Tekst patrz poniżej.
• Protokół do Konwencji Nr 155 dotyczącej bezpieczeństwa, zdrowia pracowników i środowiska pracy z 1981 r. Tekst patrz poniżej. 
• Konwencja Nr 187 dotycząca struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy z 2006 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie Nr 197 dotyczące struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy z 2006 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie Nr 198 dotyczące stosunku pracy z 2006 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja Nr 188 dotycząca pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie Nr 199 dotyczące pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie nr 200 dotyczące HIV/AIDS w środowisku pracy z 2010 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 189 dotycząca pracowników domowych z 2011 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie nr 201 dotyczące pracowników domowych z 2011 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie nr 202 dotyczące krajowego minimalnego zakresu ochrony socjalnej z 2012 r. Tekst:patrz poniżej.
• Zalecenie nr 203 dotyczące środków uzupełniających na rzecz skutecznej likwidacji pracy przymusowej, z 2014 r. Tekst: patrz poniżej.
• Poprawki z 2014 r. do Konwencji o pracy na morzu, z 2006 r. Tekst: patrz poniżej.
• Zalecenie nr 204 dotyczące przechodzenia z gospodarki nieformalnej do gospodarki formalnej, z 2015 r. Tekst: patrz poniżej.
• Poprawki z 2016 r. do Konwencji o pracy na morzu, z 2006 r. Tekst patrz poniżej.
• Zalecenie nr 205 dotyczące zatrudnienia i godnej pracy na rzecz pokoju i budowy odporności, z 2017 r. Tekst: patrz poniżej.
• Konwencja nr 190 dotycząca eliminacji przemocy i molestowania w świecie pracy z 2019 r. Tekst patrz poniżej.
• Zalecenie nr 206 dotyczące eliminacji przemocy i molestowania w świecie pracy z 2019 r. Tekst patrz poniżej.

Polska ratyfikowała dotychczas 92 konwencje (z czego 66 pozostaje w mocy), w tym wszystkie konwencje fundamentalne i priorytetowe.

Współpracą z Międzynarodową Organizacją Pracy zajmuje się Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego, tel. 22 461 61 30, fax. 22 461 61 33.

Więcej informacji o Międzynarodowej Organizacji Pracy można uzyskać w siedzibie Organizacji i na jej stronie internetowej:

International Labour Office
4, route des Morillons
CH-1211 Geneva 22
Tel. +4122/799-7912
Fax. +4122/799-8577
Email. Communication@ilo.org
Web site: www.ilo.org

Patrz także:

Międzynarodowa Organizacja Pracy. Konstytucja i inne dokumenty.

Dokumenty Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczące dialogu społecznego i praw związkowych

Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy 1919-2012. Tom I

Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy 1919-2012. Tom II

Międzynarodowa Organizacja Pracy. 100 lat - Informator

Pliki do pobrania

konstytucjamop.doc

deklaracja_mop_30.04.08.pdf

konwencja 138 minimalny wiek.doc

konwencja nr 105 zniesienie pracy przymusowej.doc

konwencja nr 111 dyskryminacja i wykonywanie zawodu.doc

konwencja nr 182 eliminacja najgorszych form pracy dzieci .doc

konwencja nr 29 praca przzmusowa.doc

konwencja nr 87 wolnosc i ochrona praw zwiazkowych_0.doc

konwencja nr 98 rokowania zbiorowe i prawo do organizowania _0.doc

konwencja nr 81 inspekcja pracy.doc

konwencja nr 122 polityka zatrudnienia.doc

konwencja nr 129 inspekcja pracy rolnictwo.doc

konwencja nr 144 trojstronne konsultacje.doc

konwencja_187_pl_wery.pdf

zalecenie_197_pl_weryf.pdf

zalecenie_198_pl_weryf.pdf

zalecenie199.pdf

zalecenie nr 200 dotyczace hiv - aids w miejscu pracy.docx

konwencja nr 189 dotyczaca pracownikow domowych.docx

zalecenie nr 201 dotyczace pracownikow domowych.docx

konwencja188.docx

Zalecenie nr 202 dotyczace krajowego minimalnego zakresu ochrony socjalnej.doc

Protokol z 2014 r. do Konwencji nr 29 dotyczacej pracy przymusowej lub obowiazkowej.doc

Zalecenie nr 203 dotyczace srodkow uzupelniajacych na rzecz skutecznej likwidacji pracy przymusowej.doc

Poprawki z 2014 r. do Konwencji o pracy na morzu.doc

Zalecenie 204 dotyczace przechodzenia z gospodarki nieformalnej do gospodarki formalnej z 2015 r..doc

Zalecenie nr 205 dotyczace zatrudnienia i godnej pracy na rzecz pokoju i budowy odpornosci z 2017 r..docx

Deklaracja Stulecia o przyszlosci pracy.docx

Konwencja nr 190 dot. eliminacji przemocy i molestowania w swiecie pracy.doc

Zalecenie nr 206 dot. eliminacji przemocy i molestowania w swiecie pracy.doc

Poprawki-z-2016-r-do-Konwencji-o-pracy-na-morzu.pdf

Protokol do Konwencji Nr 155 dot. bezpieczenstwa zdrowia pracownikow i srodowiska pracy.pdf

Konwencja Nr 155 dotyczaca bezpieczenstwa zdrowia pracownikow i srodowiska pracy_2.pdf

Konwencja o pracy na morzu z poprawkami z 2014 r 2016 r i 2018 r tekst ujednolicony dokument nieoficjalny.pdf